Z olbrzymiego materiału źródłowego Autor odnalazł i właściwie uporządkował to, co najistotniejsze dla tematu. Wyciągnął w nioski. Do jego pracy musi sięgnąć dziś każdy, ktokolw iek zabiera glos na temat Kościoła katolickiego w ZSRR, a zwłaszcza na Ukrainie.
>Ukazane są w niej zarówno korzenie działalności kościelnej, jak i przede wszystkim jej trudne i tak bolesne owocowanie. [...] Recenzowana książka łączy w sobie dwie ciekawe zalety, ukazujące jej " wartość. A mianowicie dobre przygotowanie ^H teoretyczne, przez co rozumiemy również ^B dobrze wyczerpaną kwerendę i erudycję Autora, ^K a także jego doświadczenia dnia codziennego w pracy duszpasterskiej na tamtym terenie. Autor pracował tam duszpastersko przez 4 lata. .. Można zatem śmiało powiedzieć, że w pracy brak dystansu jaki często dzieli historyka od rzeczywistości badanej.
Z recenzji Ks. Dra Hab. Edwarda Walewandra, Prof. KUL

Monografia ks. Szymańskiego ma charakter pionierski, może nie jako temat czy problem badawczy, ale właśnie jako otwarcie szerokiego wglądu w funkcjonowanie całej machiny pracującej nad przekształceniem świadomości radzieckiego człowieka. W przypadku ludzi wychowanych w zasadach katolickich było to zadanie szczególnie ważne i trudne. Do jakiego stopnia, można również przekonać się wertując niniejszą książkę. Dodatkowy jej walor, jak się wydaje, to możliwość pewnych porównań z metodami stosowanymi w tzw. demoludach. Trzeba sobie jednak uświadomić, że ważne były tu nie tylko, a może nawet nie tyle narzędzia, jakimi dysponowała władza tu i w ZSRR. O wiele istotniejsze było samo pole działania. W wielu krajach, zwłaszcza w PRL nie pozwalało ono na taki posiew ateizmu, jaki w Związku Radzieckim był sprawą bezdyskusyjną. To stwierdzenie jest ważne dla zrozumienia generalnych norm i celów, jakie w krajach komunistycznych wyznaczały politykę wobec Kościołów i religii w ogóle.
Książkę prezentowaną może czytać każdy, kto pamięta jeszcze, czym był Związek Radziecki - w młodszym pokoleniu zanik pamięci w tym względzie jest już znaczny - i komu nieobcy jest problem wałki z religią, jak się okazuje, w tzw. wolnym świecie nie mniejszy wcale niż w ZSRR. Po prostu inny, co również można sobie uświadomić w oparciu o niniejszą lekturę i obserwację dnia bieżącego.
Z Przedmowy Ks. Prof. Dra Hab. Zygmunta Zielińskiego, KUL

Książka Krzysztofa Renika to zapis trzydziestu dwóch rozmów, które autor odbył na przełomie 1990/1991 r. w czasie swej po­dróży po Litwie, Łotwie, Białorusi i Ukrainie. Duszpasterze i świec­cy, wierni Kościołów rzymsko- i grekokatolickiego, mówią po raz pierwszy otwarcie - choć nie obyło się bez nieufności i oporów - o swej drodze do Kościoła, do kapłaństwa, o.swych parafiach, pracy duszpasterskiej, walce o utrzymanie lub odzyskanie zabra­nych przez państwo świątyń. Przedstawiają ogromne trudności, z jakimi spotykali się w czasach najciemniejszej nocy komunizmu i walki z Kościołem, opisują heroiczną postawę parafian pomaga­jących księżom w walce o wiarę i Kościół. Reprodukowany na I stronie okładki fragment zniszczonego krucyfiksu znajdującego się w jednej z kaplic na Cmentarzu Bernardyńskim w Wilnie symbo­lizuje w dramatyczny sposób pokłosie tego okres. Wśród rozmów­ców K. Renika są zarówno księża starsi, którzy zostali wyświęceni oficjalnie i już jako kapłani przeżyli piekło prześladowań i łagrów, a także młodsi, którzy w szkole doświadczyli szykan ze strony władz i nauczycieli, a święcenia przyjęli w podziemiu (podpolnie).

Niniejsza książka ukazuje bardzo mało jeszcze znane, dramatyczne, często tragiczne losy Kościoła i duchowieństwa katolickiego różnych narodowości i obrządków w b. ZSRR, w okresie od rewolucji bolszewickiej do połowy lat pięćdziesiątych. Jej wartość i znaczenie polega na tym, że zawarte w niej opracowania trojga autorów oparte zostały na niedostępnych do niedawna, nieznanych i nie wykorzystywanych źródłach pochodzących z otwieranych powoli archiwów na Wschodzie. Dlatego jest to jedna z pierwszych, bardzo nielicznych dotychczas, publikacji tego rodzaju.